Жер әлемі

"Күршім ауылының балалар бақшасы"
Тәрбиеші: Ерменова А.А
Сабақтың мақсаты:Сабақта балалардың ғаламшар туралы білімдерін тиянақтау, судың қасиеттерін тәжірибелер көрсету арқылы білімдерін молайту. Көркем сөзді пайдалана отырып судың қасиеттері жөнінде білімдерін кеңейту. Тура және кері санау дағдыларын қалыптастыру. Құстарға деген қамқорлық сезімдерін ояту. Әріптерді тануға , басқа дыбыстардың ішінен айыра білуге , сөзге дыбыстық талдау жасауға дағдылындыру. Ойын арқылы ұйымшылдыққа , достыққа тәрбиелеу. Табиғатқа деген аяушылық , қамқорлық сезімдерін ояту.
Керекті құралдар:Ғаламшар, қапшық, кілемше, гирлянда, ағаштар, құстар бейнесі, ыдыстар, микраскоп, жер,су, ауа маскалары, ақ халаттар, перчаткалар, тоңазытқыш, түрлі-түсті боялар, мақта, қант, ұн , әріптер, сандар, алмаштары.
Сабақтың барысы:Музыка ойналып, балалар топқа кіреді.
Тәрбиеші: Балалар, біздің топқа сендердің білімдеріңді , қаншалықты тәртіпті екендеріңді көруге қонақтар келіп отыр, ендеше біз өзіміздің тәртіпті, ақылды балалар екенімізді көрсетейік.
Балалар: Сәлеметсіздер ме?
Тәрбиеші: Қанекей, балалар бәріміз мына дөңгеленіп тұрған орындықтарға жайғасайық. Мына домалақ жіпті бір-бірімізге жіберіп, жақсы тілектер білдірейік.
Тілектер:
1. Мен су тасқыны болмаса екен деп тілеймін.
2. Жер бетінде апат болмаса екен деп тілеймін.
3. Суларымыз әрқашан мөлдір болсын.
4. Табиғатымызды қорғайық
5. Ауамыз таза болсын.
6. Соғыс болмасын деп тілеймін.
7. Әрқашан аспанымыз ашық болсын деп тілеймін.
8. Құстарға қамқор болайық деп тілеймін.
9. Өсімдіктерді аялайық деп тілеймін.
10. Балабақшамыз көркейсін деп тілеймін.
11. Деніміз сау болсын.
12. Үлкендерді сыйлайық.

Тәрбиеші:Домалақ жіп тәрбиешіге оралып, балалар алдарындағы жіптібиік көтеріп, бірге былай дейді:
Біз бәріміз доспыз, әрқашан біргеміз.
Тәрбиеші:
- Иә, дұрыс айтасыңдар!!
-Балалар, мен бүгін топқа келгенде біздің табиғат бұрышында мынау әдемі шарға ұқсас зат ілініп тұр екен.Атын есіме түсіре алмай тұрғаным, маған көмектесіп жіберіңдерші.
Балалар: Бұл- ғаламшар ғой.
Тәрбиеші: Ол не зат? Мұндағы түрлі- түстер ненібілдіреді?
Балалар: Ол жер әлемі, онда қалалар, өзен-көлдер, ормандар түрлі –түспен бейнеленген. Осы кезде есік қағылады, топқа өзі жүретін қапшық кіреді.
Тәрбиеші: Қанекей, мына сиқырлы қапшық бізге не алып келді екен, ашып көрейік? Қапшықтан хат алады. Қапшық шығып кетеді. Тәрбиеші хатты оқиды.Хатта балалар, мен сендерді өз әлеміме аяхатқа шақырамын. Алақандарыңды үш рет ұрсаңдар сиқырлы кілемде пайда болады. Ұшатын кілеммен жылдамырақкеліңдер деп жазыпты, -табиғат ана.
Тәрбиеші: балалар барамыз ба?
Балалар: иә.
Тәрбиеші: -олай болса , қане бәріміз алақанымызды ұрайық.
Сол кезде сиқырлы кілем пайда болады.
-Балалар, қане, барлығымыз сиысып, шуламай отырайық, әитпесе, кілем ұшпай қалар. Балалардың бәрі отырады.
Дауыс естіледі: Енді көздерінді жұмып, аспан әлемін елестетіңдер.
Тәрбиеші: Балалар аспанда нелер болады?
Балалар: Ай,күн, жұлдыздар.
Тәрбиеші: Күн туралы не білесіңдер?
Балалар:Күн бізге жарық, жылу береді.
Тәрбиеші: Балалар біз аспанда ұшып барамыз. Ал төменде нелер қалды?
Балалар: Қалалар, таулар, өзендер,ормандар.
Дауыс естіледі: Балалар көздеріңді ашуларыңа болады, сендер келдіңдер.
Тәрбиеші:
-Балалар, бұл неткен қараңғылық ,мына әлем неге мұңайып тұр?
-Балалар сендерге ұнап тұр ма?
Балалар : жоқ
Осы кезде табиғат ананың мұңлы дауысы шығады:
Табиғатпен тіршілік,
Көк түтінге тұншығып.
Аяқ асты тапталып,
Жаратылыс заңдылығы бұзылса...
Сонда болар кім ие?
Тәрбиеші: Балалар, бұл табиғат ананың дауысы ғой! Ол ренжіп тұрған сияқты.Адамдар табиғатты қорғаусыз қалдырған, бұл әлемді мәңгі түн басқан екен.Балалар көмектесеміз бе?
Балалар: иә
Бала: Апай, табиғаттың төрт құдыретімен амандасайық мүмкін жүрегін жылытармыз.
Тәрбиеші : өте дұрыс айтасың!
Балалар: Армысың қайырымды қара жер.
Армысың мөлдір таза су.
Армысың шұғылалы алтын күн.
Армысың мейірімді аспан ата.
Тәрбиеші: жарайсыңдар балалар!
Осы кезде әлемге сәуле түсіп , жарық болып , сылдыраған су дыбысы естіледі.
Тәрбиеші: Балалар, қараңдаршы ! Мұнда қандай әдемі? Мына алма ағаштарына қараңдаршы!!
Бала: Апай , қараңызшы, мына алмаларда әріптер мен сандар бар екен. Демек, бұл сиқырлы алма ағаштары ғой.
Тәрбиеші:Бұл әріптермен сандар не үшін жазылған екен шешіп көрейікші.
Бала: «С»-дауыссыз дыбыс. Бірінші алмада «с» әріпі жазылған.
Бала: Міне, екінші алма, мұнда «У» әрпі жазылған. «У» дауысты дыбыс.
Тәрбиеші: балалар бұл алма ағашында қандай сөз жазылған екен?
Бала: Су
Сол кезде топқа судың маскасын киген бала келіп амандасады, жұмбақ жасырады.
Су: Сәлеметсіңдер ме!
Тәрбиеші: Сіз кімсіз? Қайдан келдіңіз?
Жұмбақ: Жылт-жылт етемін,
Жылғадан өтемін.
Балалар: Ол су.
Тәрбиеші:Өте дұрыс, қанекей Су төрлет.Балалар саған арнап тақпақ айтып береді.
Бала: Өмірдің өзегі,
Өмірдің өзегі.
Сусыз жер өмірсіз
Сусыз жер өңір түз.
Тәрбиеші: Балалар су туралы тағы не білесіңдер?
Бала:Суды біз ішеміз, жуынамыз, су өсімдік пен жануарларға да қажет.
Бала: Ащы су және тұщы су болады.
Бала: Жер бетінің 70% пайызын су алып жатыр.
Бала: Суды ластауға болмайды.
Су: Өте дұрыс айтасыңдар балалар. Мен өте риза болып қалдым.
Тәрбиеші: Балалар, бірінші алма ағашындағы сөзді таптық. Екінші алма ағашында қандай сөз жазылған екен.
Бала: Бірінші, алмада «А» әріпі, ол дауысты дыбыс.
Бала: Екінші, алмада «У» әріпі, ол дауыссыз дыбыс.
Бала: Үшінші алмада «А» әріпі,ол дауысты дыбыс.
Тәрбиеші:- Балалар сонда біз қандай сөзді таптық?
Бала: АУА
Сол кезде желдің дыбысы естіліп,ауа маскасын кигенбала келеді.
Ауа: Сәлеметсіңдер ме, балалар!
Тәрбиеші: бұл кім екен?
Жұмбақ: Бар ма, жоқ па оны анық білмейсің,
Ол жоқ болса , өмір сүріп жүрмейсің.
Балалар: Ауа
Тәрбиеші: дұрыс айтасыңдар. Ауа туралы кім тақпақ біледі?
Бала: Жер шары үлкен әлем,
Қоршаулы ауамен.
Ауасыз кім шыдар,
Ауасыз тұншығар.
Тәрбиеші: Қош келдіңіз, төрлетіңіз. Балалар ауаның қандай пайдасы бар?
Балалар: Ауамен біз демаламыз.
Тәрбиеші: Ауаны нелер ластайды?
Бала: Машиналар, зауыттар, фабрика түтіндері.
Тәрбиеші: Сендер ауаны тазарту үшін не істер едіңдер?
Бала:Көптеген ағаштар, гүлдер егу қажет.
Бала:Зауыттарды қала шетіне салу керек.
Бала: Түтіннен тазартатын фильтр ойлап табқан жөн.
Ауа :Дұрыс айтасыңдар балалар, көп рахмет сендерге.
Тәрбиеші: Ал балалар ең соңғы алма ағашында не жазылып тұр екен.
Бала:Бірінші алмада «Ж» әрпі, «Ж»-дауыссыз дыбыс.
Бала: Екінші алмада «Е»-әріпі, ол дауысты дыбыс.
Бала:Үшінші алмада «Р»-әрпі, олдауыссыз дыбыс.
Тәрбиеші: Балалар, қандай сөз жасырылған екен?
Бала: Жер.
Осы кезде ЖЕР маскасын киген бала келеді де амандасады.
Жер: Сәлеметсіңдер ме балалар!
Мен сендерге жұмбақ жасырайын соны шешіп көріңдер.
Жұмбақ: Бір зат бар дүниеде құшағы кең,
Адамзат, жан-жануар арсында...
Мәңгілік өсіп, өніп өмір сүрген.
Балалар: Бұл- жер.
Тәрбиеші: Қане төрлет жер анасы! Балалар кім жер туралы тақпақ айтып береді?
Балалар:Табиғаттың тарылтпасын,
Мөлдір кәусар тынысын.
Пәк табиғат жүрегімнің,
Тамылжыған жырысың.
Ей адамдар қалай ғана...
Қатігездік жасайсың
Ол анаң ғой ,ал сен кенже ұлысың.
Тәрбиеші:өте дұрыс айтасың, жер біздің анамыз.Олай болса, бізге қонаққа Жер, Су, Ауа келіп қалыпты. Қане қонақтармен бірге ойын ойнайықшы.
Ойын: «Жер, Су, Ауа».
Мақсаты:Қоршаған орта туралы білімдерін кеңейту.Тіл байлығын жетілдіру. Ойлай сөйлеу еске сақтау қабілеттерін дамыту. Сөздерді мәнерлі айта білуге, аңдарды ,құстарды қорғауға тәрбиелеу.
Тәрбиеші:Балалар енді тәжірибе жасау арқылы қасиеттермен танысайық. Ол үшін сиқырлы кілемшеге отырып, тәжірибе орталығына аттанайық.
1.тәжірибе: Мынау- су, су үш күйде болады.Суды ыдыстан-ыдысқа құюға болады. Өйтені ол сұйық күйі.
2. тәжірибе:Осы сұйық күйін далаға шығарып қойсақ, ол мұзға айналады.Бұл екінші түрі .(көрсету)
3.тәжірибе:Су –бу түрінде болады.Суды қайнатып, қақпағын ашып қойсақ бу пайда болады.
4-тәжірибе:Судың түрін өзгертуге болады.Мысалы:Мөлдір суға кез келген бояуды қоссақ ,судың түрі өзгереді.
5-тәжірибе: Судың дәмін де өзгертуге болады.Мысалға: Суға қант қоссақ- оның дәмі тәттіболады.Ал тұз қоссақ оның дәмі –ащы болады.
Тәрбиеші: Балалар кім суға байланысты мақал-мәтел біледі екен?
Балалар: Судың да сұрауы бар; Бұлақ көрсең, көзін аш; Сулы жер-нулы жер; су шашып ойнама.
Тәрбиеші:Жақсы балалар, енді менің сендерге көрсеткен тәжірибе орталығым ұнады ма?Осымен біздің топқа қайтатын уақытымыз болды.
Осы кезде табиғат анаға кездеседі.
Табиғат Ана: Сәлеметсіңдер ме балалар!
Балалар: Сәлеметсіз бе!
Табиғат Ана: Сендердің барлық қамқорлықтарыңды көріп, риза болып келдім. Сендер өте ақылды бала болып өсіңдер.Мынау табиғаттың мөлдір суы жемісі, сендерге берер сыйым деп балаларға береді.
Балалар табиғат анамен қоштасып, кілемге отырып ,топқа ұшып келеді.