Қорғанбек Аманжолов: Тағдыр бізді бір мұратқа теліді...

Қорғанбек Аманжолов: Тағдыр бізді бір мұратқа теліді...

ҚАРСЫЛЫҚ
Көзіме тигендей-ақ қамшы бүгін,
Шырқырап бара жатыр жан-шыбыным.
Айқайға бар дауыспен бассам ба екен –
Кеудемді кернеп кетті қарсылығым.
Тегінде тоғай өспес тал-шыбықсыз,
Құн болмас молшылықта таршылықсыз.
Дамудың дүниелік заңдылығы –
Өмірде Қозғалыс жоқ Қарсылықсыз.
Бұйығып бұға берсең не болады –
Киең мен қасиетің жоғалады.
Қарсылық жасай алмас халықтың да
Болмысы, бар мұрасы тоналады.
Тар жерде табан тіреп тиянаққа,
Қарсылық жасай білген қиянатқа,
Тілеуін тілеп текті азаматтың,
Аттарын аялаймын мың аятта!
Не дерсің бұл күндегі жамағатқа,
Болмады қарсылық та, қанағат та.
Келешек келер ұрпақ, ғұмыр үшін
Кетеміз не қалдырып аманатқа?
Татпаған Махамбеттің малтасынан,
Көбейіп намыссыздық дәл қасынан.
Ұлдары қорғамаған өзен, көлдер
Қазақтың жоғалатын картасынан!
Ұранның ұрпағымыз біз кешегі,
Су емес, Сырдың суы у деседі.
Беті сор бейбақ өңір бедеу болды,
Әйтпесе, туған жерден кім көшеді?
Бала мен баба біткен шөлдегенде,
Су қашып, қолдан қайран келмегенде,
Сыңсыған тоғайыңның несі қалды,
Қоғадай жапырылып өлмегенде?
Құтаймай құрығанда түгі жердің,
Көтерер ұлан қайда туын елдің?
Тоналған табиғатты кім қорғайды,
Алдында Ақиқаттың жүгінер кім?
Майысқан кім түзетер тал-шыбықты?
Сең соққан кім жұбатар заршы жұртты?
Тоқтатар табиғаттың тоналуын
Кім жасар құдіретті Қарсылықты?
Келмейтін Сырдың суы жұлығынан,
Құртатын тасырлықты ұрығынан,
Қайда жүр қайран намыс батырлары,
Бермей ме бейбақ елге тұнығынан!
Шыңғыстың Абай туған ұлы алабы,
Сәбиі сілкіністен уанады.
Шошынып жер жатқанда бұл дүрсілден,
Қозғалмай жүрек қалай тұра алады.
Сірескен балталамай сұрақтарды,
Бүйірлеп бас көтерер «бірақтарды»,
Түлемес Қазақстан табиғаты,
Алдымен тұншықтырмай сынақтарды.
Өлкесі Жетісуым жеті өзеннің,
Кез келдің кесіріне не кезеңнің?
Дарияны сегізінші қолдан жасап,
Ессіздік - әлденеше еселендің.
Жығылып қодар қылық нардан өлген,
Хабарсыз қодар қылық Ар дегеннен.
Жатқанда Арал құрып, Атом көлін
Тұрғызған тасырлыққа бар ма дәрмен?
Аспанға шәпкімізді лақтырдық.
Қуандық құдіретке бір-ақ күндік.
Қашан біз парасатқа құлақ түрдік?
Кеш кіріп ақылымыз, жылап тұрдық.
Есірік болмаушы ма еді мас адамда,
Мықты екен мақтан деген нашадан да.
Толқынды туабітті тұншықтырып,
Не таптық қолдан арна жасағанда!
Тізелеп, содыр-сойқан пәрменге сап,
Біреудің құзырына мәрмәр қашап,
Кей кезде қолдан жасап қастықты да,
Аламыз достықты да қолдан жасап...
Тәйірі-ай, табиғат кім?!
Әмір қылдық.
Күшпенен табиғатты «бағындырдық».
Қандай бір дарақылық жасасақ та,
Солардың мақтадық-ау бәрін жыр қып.
«Шіркін, Байқал, Байқал» деп Қасым ақын,
Сұқтанып сымбатына бас ұратын,
Шеңгелін Сібірге де салған жоқ па,
Жамылған құрылыстар ғасыр атын?!
Тоқырау – тасырлықты мадақтаған,
Табиғат жаһұттарын адақтаған.
Байқалдың сіңлісіндей Балқаштың да
Бұ күнде шер-шеменсіз таңы атпаған.
Баян мен Қарқаралы – Арқадағы ән,
Басынан әлі бұлты тарқамаған.
Жасыбай, Торайғыр мен Сабындыкөл –
Арқаны гәуһар тастай алқалаған.
Есілім, Ертісімді айт еркеленген,
Шеменді шерлі күйін шерте берген.
Жүзіне арулардың әжім түсіп,
Кәрілік қалайша бұл ерте келген?
Көлдері Көкшенің де мұңаяды.
Аяулы аруларды кім аяды?
Кір шалса күміс көлін азаптанып,
Өзге үшін ақын жаны ұялады.
Көгілдір Көкшетауым – көлдер елі,
Ақ күміс жарқыраған теңгелері.
Қоскөлін құрып кеткен іздеп бүгін,
Құлагер кісінейді кермедегі.
Мейірін қандыратын тұнығынан,
Тұлпардың келе ме көл жұлығынан.
Шіркін-ай, селқостыққа не шара бар,
Айырған Құлагердің құдығынан!?
Сәніндей Саумалкөлді қаңыратқан,
Көкірек тексіздікке жалын атқан.
Қарғаны Қоскөліне қондырмайтын,
Ақанды осынау жай аңыратқан.
Сал Біржан - ән-жырымның бәйтерегі,
Жөкейін аспандағы ай көреді.
Бұл күнде еңіреген есіл көлдің
Азабын біле қалса қайтер еді?
Сал Біржан көрсе бұны шамырқанар,
Домбыра шанағына дауыл қамар.
Болыс пен поштабайды былай қойып,
Бүгінгі біреулердің шаңын қағар.
Ақындар аялаған ән шығарып,
Айдынын Бурабайдың көрші барып.
Арнасын кім толтырар Айнакөлдің,
Шаң басқан бұлақ көзін аршып алып.
Ботакөз, кемерлі көл Зерендінің
Зер емес, зарға батқан көрем күнін.
Бомба боп Қасым айтқан жарыл, жырым,
Шайдай аш тоғышардың кереңдігін.
Мекені Көкшетауым серілердің,
Зар төгіп тұрғандай боп көрінермін.
Кір шалса көлдерімді мен қалайша
Жасамай бір қарсылық шегінермін.
Қалайша жүрек сөзін толғамаймын,
Қалайша көлдерімді қорғамаймын.
Көркейіп көз алдымда тұрса қайтер,
Аққуға бір кездерде толған айдын.
Имантау, Шортан менен Шабағымды,
Жақсы мен Арықбалық, Жаманымды.
Қамсақты, Қылшақты мен Қопа көлді
Көргенде ұлдарының жаны ауырды.
Әрі әкет өзен-көлден нала-мұңды,
Қайғыртпа, қан жұттырма қарағымды!
Халайық, бір Қарсылық керек бұған,
Құрттың ғой Қарсылықсыз Аралыңды...
Бар дәтім, бар қуатым, бар шыныммен,
Осылай көңіл кірін аршыдым мен.
Мен әлі Қарсылықтың өзі емеспін –
Оятар Қарсылықты қамшымын Мен.   1989 ж.


ЗООБАҚТАҒЫ АЮЛАР
Əбубəкір Қайранға
Сезімді ғылым не қылсын,
Ғылымға ғылым қажет тек.
Ғылымды ғалым кемірсін,
Ақын қайтеді оған өбектеп.
Сабақ-ау бірақ әркімге,
Мысалы, мына тосын жай.
Мәскеудің зоопаркінде
Уақиға болған осындай.
Жамайтын ғылым жыртығын
Маңызды дерек алмаққа,
Бір топ аюды бір күні
Жіберді дейді аулаққа.
Жегені бал мен шекер деп,
Кәмелет жасқа толғанда,
Күндерін көрер ме екен деп,
Жіберді айдап орманға.
Аюлар қоңыр қолда өскен
Балпаң да балпаң басады.
Тағыны көріп жол кескен
Дүрлігіп ел-жұрт қашады.
Үріккен жұртқа мұншама
Қоңырлар қайран қалғандай,
Кідірді дағы біршама,
Тоғайға кірді қорбаңдай.
Тұнып тұр жазғы орманың:
Бүлдірген, саңырауқұлақ та,
Итмұрын, жидек жан-жағың –
Тартпайды тәбет бірақ та.
Жемістен мына жабайы
Теріп жеп тегін тою да –
Зәһаннам іс қой анайы
Зиялы біздің аюға.
Шолжақтап торпақ, торай да
Сүйкеніп өтсе қасынан,
Азуды баспай, алайда,
Аюдың өзі шошыған.
Адамға шаппақ түгілі
Бұзаудың шертпес басына,
Алыптар тура түңілді
Түк татпай қонақасыға.
Қазына толы тоғайдан
Таба алмай тамақ ашыққан,
Тағылар енді қалайда
Адамдар жаққа асыққан.
Шетінде жолдың шоңқайып,
Отыра қалып жүрелеп,
Аюлар сонда қол жайып,
Болған ғой қайыр тілемек.
Қолдарын жайса паркінде
Қызықтап халық келетін,
Сараңдық етпей әркім де
Тәттіні төгіп беретін.
Алаңсыз шақтың шаттығы
Қиялдың құртын қоздырып,
Қолдан бір татқан тәттіні
Қояды аңсап көз жұмып.
Жер басып тұрып табаннан,
Ербеңдеп алғы аяғы,
Қайырым күтіп адамнан
Аюлар қолын жаяды.
Қалтақ та құлтақ бастары,
Жаутаң да жаутаң көздері,
Адамдар бірақ қашты әрі,
Аюлық тілекті сезбеді.
Аюлар осы тосыннан
Албасты болып көрініп,
Әйелдер дереу шошынған,
Ойбайды салып, сүрініп.
Дәйімі торда тұрғанда,
Сыйлайтын көңіл хоштығын,
Түсінбей аң-таң бұл маңда
Адамның қаһар, сұсты үнін.
Аттандап халық сабылды,
Басталды аласапыран.
Милыларымыз да табылды
Милицияларын шақырған.
Бейнебір бейбіт аңдардан
Төнгендей қатер Мәскеуге,
Лақапқа лақап жалғанған,
Даурығып нелер боскеуде.
...Әйтеуір мына қағынған
Хайуандарды көп есіртпей,
Абырой болды – дабылдан
Жеткені жәрдем кешікпей.
Ақыл да болды табылған
Кісендеп бірден алғаны,
Аюлардың бұл лаңынан
Астананы қорғап қалғаны.
Абырой болды – дәл сүттей
Ұйытып жұртты тастады,
Оқиғаны бұл өршітпей,
Дабыралатпай басқаны!
Ертеңі күні-ақ қосылды
Ғылымға құнды жаңалық:
Қолда өскен хайуан бұл сынды
Күн көре алмайды, ол анық!
Адамдар еді айырған
Күнкөріс қабілетінен,
Ал бүгін олар артынан
Күл шашты лағынетімен.
Ашыққан аю, алайда
Адамшылығын сақтады.
Қарауытпай көзі қалайда,
Тағылыққа бармай тоқтады.
Көңілі болып жарадар,
Алданған тәтті елеске,
Аюлар осы ақадал –
Адамнан зият емес пе.
Жапырып, жайпап дүлей күш,
Қайтер ек салса қырғынды,
Білмейді кейбір күнкөргіш
Ізеттілікті де бұл құрлы.
Қамы үшін қара басының
Құрбандығы қып жіберер,
Санасы сіреу, тас ұғым,
Аз ба екен аусар немелер.
Мәскеудің зообағының
Аюы құрлы күн көрер,
Қол жайса нелер залымың
Зардабын оның кім шегер?
Тіршілік кейде қабаған
Арпылдақ, арсыз иттей-ді.
Тұрмысын тексіз сан адам
Қайыршыдан бетер күйттейді.
Құбылтып жанын мың бояп,
Емініп өмір сүрмей ме?
Қол жайып жолда тұрмай-ақ,
Қайыршы болып жүрмей ме?
Өткізсе солай дер шағын
Тұрмыстың зообағында,
Қайтер екен деп қорқамын
Тағдырдың зобалаңында.
Өткізсе тағы дер шағын
Өмірдің зообағында,
Қайтер екен деп қорқамын
Заманның зобалаңында.
«Қайда?» деп сонда налыдым,
Бекінген бекем шеп құрып,
Мәскеудің зообағының
Аюы тектес тектілік.
Қайдасың, рухтас бауырым,
Адамға дәйім болған құт –
Мәскеудің зообағының
Аюы тектес дегдарлық!


ШОШАЛА ТАС
Бала жастан ойымда, қиялымның көркі еді,
Шошала тас жайында ғажайып бір ертегі.
Алып келген әріден қариясы, данасы,
Жырлаушы еді сол жырды азаматы, баласы,
Туған жердің қайыңы, қарағайы, талдары,
Алтын бесік ауылдың қыздары мен ұлдары
жырлаушы еді сол жырды шыққанынша құмардан,
тынбаушы еді сол жырдан қанаттанған мың арман.
...Бір-біріне өлердей ғашық болған екі жас,
Махаббатын маңдайдан сипайтұғын ықылас
Таба алмапты маңайдан, таба алмапты туыстан,
Қол ұстасып содан соң жас жүректер ұғысқан.
Бір-ақ түнде қашыпты, талай қырдан асыпты,
Шіркін, жастар әлде бақ, әлде сорға асықты.
Ну қарағай қалыңның ішіне кеп кіріпті,
Қуанышы тіл жетпес тәтті ғұмыр сүріпті.
Ортасына қалыңның отауларын тігіпті,
Махаббатын мейрамдап ойнапты да күліпті.
Жұлдыз сөніп аспанда, ағараңдап таң атты,
Қуғыншылар осы кез жас отауды қамапты.
Зұлымдығын ойдағы іске асырмақ болыпты,
Ғашықтардың көзіне қанды жасы толыпты.
Болған екен сол бір сәт, болған екен, жамағат,
Құлақ естіп ешқашан, көз көрмеген ғаламат.
Ғашықтарды ақ отау құшағына алыпты,
Құдіреттің күшімен тас боп қатып қалыпты.
Қияметтен құтқарып ғашықтардан бата алған.
Содан бері ақ отау Шошала тас аталған.
Аяланған аңызбен Шошала тас әлі бар.
Серуен құрған жанында ғашықтар да табылар.
Шошала тас қазақтың киіз үйі кәдімгі,
Сұлулықпен сиқырлы әлдилейді жаныңды.
Сыр айтады бұл жерде қызға жігіт қиылып,
Жасайды-ай кеп бастаңғы келіншектер жиылып.
Шошала тас маңайын бөлейді олар ән-жырға,
Паналайды малшылар күркіреген жаңбырда.
Шай қайнатып мосыға отырғаны бір қызық,
Отты жағып ортаға әңгімені қыздырып.
...Шошала тас, сүйіктім, Шошала тас, қымбаттым,
Баурыңда өскен балаңмын, ақын болып үн қаттым.
Шошала тас – арманым, Шошала тас – орманым,
Ғашықтарды қорғасаң мені дағы қорғағын!


ШОҚАН САНДЫҚШАСЫ

Орыстың ұлы жазушысы Ф. М. Достоевский Шоқан сыйға тартқан
сандықшаны көзінің қарашығындай сақтап өткен.

Даңқы шырқап шыққан шақта асқарға,
Достоевский ақтарды сыр достарға:
Байқаңыздар сандықшаны мына бір,
Жан тербейтін жұмбағынан бос қалма.
Бұл сандықша жүрегіме тым жақын,
Аялайтын, ардақтайтын қымбатым.
Зергер өрнек зерлерінен сипасам,
Көргендеймін қимас достың сымбатын.
Теңеу жетпес, теңдесі жоқ тұрпатын
Елестету – ежелгі бір «сырқатым».
Бедеріне тигізгенде бетімді
Естігендей болам достың тіл-хатын.
Үзілгендей алтын жұлдыз құйрығы,
Қысқа ғұмыр – қатал тағдыр бұйрығы.
Бұл сандықша сақаралық жас досым,
Қазақ досым Шоқанымның сыйлығы.
Сақарадан самғап ұшқан сұңқар-ды,
Соңында жыр, соңында асқақ үн қалды,
Оның ғазиз жүрегіне аяулы
Менің шерлі көкірегім іңкәр-ді.
Айтайыншы көңіл кірін тазалап,
Бір басына біткен қасиет ғажап-ақ!
Шоқандайын болса, сірә, арман не,
Адам. Ғалым. Күрескер ұл. Азамат.
Қарар болсақ адамзаттық биіктен,
Көрсоқырлық тең емес пе күйікпен.
Бірге туған бауырымды да өмірде
Шоқан сынды көрмеп едім сүйіп мен.
Тағдыр бізді бір мұратқа теліді.
Болып едік мен – ағасы, ол іні.
Басылғанда шын достықтың көрігі,
Қайсар жүрек қалайыдай еріді.
«Әсте мені бөтеніңе балама,
Білесің ғой, сүйем сені, жан аға» -
Деп ағынан жарылғанда Шоқаным,
Самғаушы едім сыпырылып томаға.
Жарқындарым, таңданбаңдар, бұл расым,
Болған еді мұңдасым да сырласым.
Сандықшасын көрем оның көзіндей –
Жүрегімнің төрінде өзі тұрғасын.
Шоқанымды еске алатын ескеріп,
Бұл сандықша маған ыстық естелік.
Достың сыйын таса қылман көзімнен,
Рухын дәйім сезінуді хош көріп.
Өз жанымнан қалдырмаймын екі елі,
Белгілі ғой бойтұмарым екені.
Бұл сандықша – құйылатын қағазға
Ең бір асыл сырларымның мекені.
Қолжазбалар, күнделігім, хаттарым.
Қымбат тұтып қастерлейтін заттарым.
Менің үшін қасиетті не болса –
Бәрін Шоқан сандығында сақтадым.
Елге мұра бар байлығым осында,
Терең тамыр жайған гүлім осында.
Ең сәулелі, ең бақытты шақтардың
Кілті дағы Шоқан сандықшасында.
Қия шыңға Шоқан құлаш сермеді.
Арман, мақсат көкірегін кернеді.
Асау заман арнасынан лақтырды,
Өршіл ойға еркіндігін бермеді.
Жазушы еді жан сырларын саралап,
Төгуші еді запыранын ағалап.
Россияның адал ойлы ұлдарын
Сүюші еді жан-тәнімен бағалап.
Содан бері, сірә, жиырма жыл өтті,
Қатал ажал көңілімді жүдетті.
Сағынамын асыл досым Шоқанды,
Сағынамын сол бір ұлы жүректі!»...
Деп дидарын Достоевский жүдетті...
Содан бері жүзден артық жыл өтті.
Сағынамын мен де Шоқан бабамды,
Сағынамын сол бір ұлы жүректі.
Ұлыға ұлы солай құшақ жайғасын,
Сандықшаға қалай көңіл тоймасын.
Бедерінен бейуақыта сипайтын
Шоқанның сол сандықшасы, қайдасың!?


КЕНЕСАРЫ ХАН ЕСКЕРТКІШІ ТҮБІНДЕГІ ТЕБІРЕНІС
Астана байтақ басында
Кенекем қонған тұғыр-ай!
Кекілік Сеңгір қасында
Қиылған шәһид ғұмыр-ай.
Тұғырға биік жарасқан
Тұрпатың көзді арбайды.
Ер туған асып Алаштан,
Болмаған саған жан қайғы.
Жан қайғы саған болмаған,
Хан ием, саған ел қайғы.
Халқының арын арлаған,
Рухың да мәңгі самғайды.
Еркіндік ерен желіндей
Есілді бойлап өрледің.
Қайнаған кектің селіндей
Есені берер ер ме едің?
Жалын ұстатпас заманның
Жағасын жыртқан заңғар-ай.
Зеңбірек тұтқан қамалдың
Жығасын жығып салғаны-ай!
Ақмола деген бекініс,
«Абылайлап!» шауып жерледің.
Болса да қанша нөпір күш
Намысты берер ер ме едің!
Жай түсіп, жауын күл қылған
Айналдым сол бір өртеңнен.
Тұғырға сені қондырған
Астанаң өнді-ау сол жерден.
Сары-Арқа сайын даламның
Жауына зауал желіндей,
Серпілген сері санамның
Жадында қалар шеріндей.
Қазаққа біткен намыс пен
Қаһардың қара бұлтындай.
Жақынды барлап алыс пен
Бағасың баба жұртыңды-ай.
Азаттық аңсар жолына
Садаға болған жан-құрбан.
Айналдым
Қазақ бағына
Қиылған сақи тағдырдан.
Хан ием, бірақ қайғы алма,
Алашың барда, сен барсың.
Күн барда көкте, ай барда
Кеудесі көрік көкжалсың.
Тәуелсіз елді жебеген
Тегіңде терең құдірет.
Рухың бар ұшқыр жебеден,
Тағзым еттім мың рет.
Тәу еттім саған, Хан ием,
Тәубемнен әсте жаңылман.
Тілеймін жылап тәңірден:
Тапжылма алтын тағыңнан!..


МАХАМБЕТ САПАРЫ
Төңкеріліп дүние кезегімен,
Ақын кетіп барады өз елінен.
Ақтарылған жыр болып ашу-ыза,
Ар-намысы түйрейді өзегінен.
Өзегінде өкініш өрт жалатып,
Кеудесінде көксоқта кек боратып,
Ақын безіп барады
Бас имеген
Бір Тәңірден басқаға бет қаратып!
Ақын кетіп барады жағдайсыздан,
Бақ-талайы тайқыған маңдайсыздан.
Бұлдыраған болжалсыз болашағы,
Бұлт басады аспанын торлай сызған.
Айырылып Исатай – арыстаннан,
Қайырылып қанаты бағы ұшқаннан,
Амандаспай аттанды ағайынға,
Зәһар жұтып жөнелді зымыстаннан!
Қалды артында қамығып қайран Нарын!
Қайран халқым!
Жанады қайдан бағың?!
Белге садақ беркініп байланбадың,
Емен найза егетіп сайланбадың.
Қара қазақ!
Құмыққан қайран Нарын!
Құм астында бұйықтың.
Ойланбадың.
Зеңбіректің араны – тажалыңдай,
Білте мылтық – басыңнан тайған бағың.
Көкірегін көкдауыл ой қажалап,
Жарамады мініске жай қазанат.
Шыбын жанын түйіп ап шүберекке,
Жолдас болар жолсызда қайда азамат?!
Сақи күндер бар еді-ау дабылды ұрған,
Сары алтынға садағын малындырған.
Сұр жебесі жапанда сағым іліп,
Ерегіскен дұшпанын жалындырған.
Еңсегенде есесін бермейтұғын,
Атандайын ақыртып тергейтұғын.
Қара қазан, сары бала қамы үшін деп,
Қайқы қылыш қайратып сермейтұғын.
Ханға қарсы –
Қараны еңіреткен,
Ала өгіздей адырна мөңіреткен.
Ақын кегі Атырау тасқынындай –
Арғымақтың дүбірі тебіренткен!
Ата кегін қалдырып ата жауда,
Сар желеді мәрт ақын сақарада.
Қайрыла алмай артында қайран елге,
Жан құсасын жат жерде қотара ма?!
Қоқан ба екен алдында, Хиуа ма екен?
Қасіретін шектірді-ау дүния-мекен.
Тәңірі қосқан жарға да жолығыспай,
Құрбандыққа бір басын қиған екен!
Аққудайын аңсарын атып алған,
Шер-жолбарыс жортады қапы қалған.
Ақырып кеп теңдігін сұрау үшін
Ақты заулап жұлдыздай ақын-арман!..


АБАЙ
Бір ғасыр бұрын өткен ақын адам,
Жаның жалын болған ба лапылдаған?!
Иіріміне сезімнің шым батырар,
Найзағайың қандай-ә шатырлаған!
Нендей күйде тербелді сенің жаның,
Қандай сәуле сүйгенің, сағынғаның?
Сел сезіммен тасқындап күркіреген,
Алапатты кеудеңнің өртіменен,
Қандай тәңір болды екен табынғаның?
Данышпандық дертіне амал бар ма,
Амал бар ма усойқы надандарға?
Өртің менен дертіңді еселепті
Қарқылдаған қанатсыз заман-қарға.
Арсыдағы аңсадың мөлдір көкті,
Заман саған өртіңді сөндір депті.
Кешірілмес күнә ғой, қателік қой,
Өзің – құдай екенін ол білмепті.


ӘЛИХАННЫҢ АРМАНЫ
Жұртым қазақ деп елжіреген еді жүрегі,
Бақыт, махаббат жолына түсуін тіледі.
Заңсыздығымен күресу үшін заманның
Заң біліп шыққан заңғарлардың зият дүрі еді.
Ең асыл мұрат – Әлихан айтқан бірлікке,
Миллетің үшін мемлекет құрар тірлікке
Елдің де бетін, ердің де бетін бұруы
Көсемнің ғана қолынан келер ірілік пе?!
Ең асыл арман – Алаштың тігу ордасын,
Елдікке – тізгін, намысқа – тұғыр, арға – сын.
Қараөткел анау қазаққа кіндік болар деп
Насихат айтқан үйіріп серік, жолдасын.
Серіктері, шіркін, Ахаң мен Жақаң серкелер,
Алаштың асыл арыстарына кім бар тең келер?
Иман-қасиет те, ізгі өсиет те соларда,
Соларда жалын елім деп еңіреп өртенер.
Даналық пенен даралығыңыз да соларда,
Ақыл мен нақыл, саралығыңыз да соларда.
Мағжан мен Мұхтар, Жүсіпбек, Сұлтанмахмұттар -
Ғаламат дарын ғажабыңыз да соларда.
«Өлсек – бір шұңқырда қалайық» дейтін серіктер,
«Шықсақ – бір төбеде болайық» дейтін серіктер.
Жарықсыз түнде жол нұсқар темірқазықтай
Шетінен әулие, шетінен абыз, көріпкел.
Арыстан жүрек Әлихан еді көсемі,
Алтын күректей ерлердің сойы көшелі.
Алдымыз үлкен той болар деген сеніммен
Алуға көшкен елімнен кеткен есені.
Шарттарын ызып, шеберін тізіп орданың,
Алыс мақсаттың ақылдасып қиян жол қамын,
Түбінде қазақ көтереді деп шаңырақ
Әлихан көсем айтқан ғой әулие болжамын.
Қараңғы қазаққа Абайды жарық күн деді,
Алаштан бөтен мақсатым бар деп білмеді.
Шырағы сөнбес Шыңғыс ханнан тартқан асыл тек
Еңсесі биік ел болсақ деді іргелі.
Арманын әзиз аңғартпақ болды-ау жұртына,
Үрім-бұтақтың бал жақпақ болды-ау мұртына.
Ұрпақтан алар алғыс-қарғысты да парықтап,
Елдіктің жолын таңдатпақ болды-ау ұлтына.
Есім мен Қасым ескі де қасқа жолдарын,
«Жеті жарғыны» жеткінге жаңа жалғадың.
Алтын күмбезді Алаш Орданың мұратын
Келешек күнге аманат еткен заңғарым.
Қағынан жеру қанында болмас текті ердің,
Керегем – ағаш, ұраным – Алаш деп те өлдің.
Әлихан көсем арманы болып қазаққа
Төге де бергей мейірлі нұрын көктен күн.

«АЛАПА» кітабынан

Автор
Последние статьи автора
Кадрлық резерв. Ол қай жағдайда компанияны құтқарады, ал қашан қызметкерлерге теріс ықпал етеді?
Кадрлық резерв. Ол қай жағдайда компанияны құтқарады, ал қашан қызметкерлерге теріс ықпал етеді?
Қайтыс болған адамның заттарын сақтауға бола ма?
Қайтыс болған адамның заттарын сақтауға бола ма?
Цифра
50
50 км/ч – именно с такой средней скоростью промчался вчера по афинской трассе Вячеслав Екимов

50 км/ч – именно с такой средней скоростью промчался вчера по афинской трассе Вячеслав Екимов, чтобы завоевать серебро в велогонке с раздельным стартом.
1900
Году

Бокс был узаконен как вид спорта
2,5
ГРАММА

Масса мячика для игры в настольный теннис
5
Олимпийских колец

символизируют единство пяти континентов, хотя ни одно из них не является символом какого-то конкретного континента. Цвета колец — синий, красный, желтый, зеленый, черный, — были выбраны, как наиболее часто встречающиеся на флагах государств мира.
130
км/час

С такой скоростью летит мяч, после удара профессионального волейболиста