«Алаш айнасы» газеті ел ішінде жиі айтылып, жиі жазылса да, көп адам мән-мағынасын біле бермейтін кейбір сөздерге талдау жасайтын болады. «Анығы – осы» айдары арқылы газетіміздің әр санында мән-мағынасы беймәлім сөздердің түбірі неден шыққаны, халық арасында тез тарап кетуіне не себеп деген сұрақтарға жауап іздемек. Мәселен, қазіргі уақытта қазақ тілінде кірме (парсы және араб тілінен енген) сөздерді айтпағанда, арамызда қазақтың кейбір сөздерінің мағынасын түсіне бермейтін қандастарымыз баршылық. Сондықтан біз бүгінгі санда қазақтың салт-дәстүрі, ұлттық өнерінің бірқатарын тізбектеп шықпақпыз.

ТАСАТТЫҚ – көпшілік жиылып атқаратын діни рәсім. Тасаттықта көп­шілік қауым болып жиналып, құр­бан­дық шалып, сауабын аруақтарға ба­ғыш­­тап, құран оқылып, Алладан жаң­­быр жаууын тілеп, ниет қылады. Тасат­тық­қа жиналған қауым діни рә­сімдерді атқарумен қатар, жиын­ның соңын мереке, сауыққа айнал­дыра­ды.

ТАСБОРАН – (заң жолы, ғұрып). «Тәңірге тіл тигізген адамның сөзін жеті куәгер растаса, онда оған тас лақты­рылып өлтіріледі» (Әз Тәуке ханның «Жеті Жарғы» заңынан). Бір адам ел- жұртына сатқындық жасаса, әйелі еріне опасыздық жасаса, ел-жұрт есті­ме­ген, көрмеген қылмыс жасаса, сондай-ақ айуандықпен жазықсыз адам өлтірген кісі өте ауыр қылмыстары үшін «тас­боран» арқылы өлім жазасына кесілетін болған. Яғни өлімге бұйы­рылу­шының аяқ-қолын байлап, жұрт алдына әкеліп, оған қатысқан барлық адам қолына бір-бір тас алып, қыл­мыскерге тас лақты­рып өлтіреді. Мысалы, Құнанбай Қодар мен Қамқаны өлтіргенде осы «тасборан» заңын қолдаған.

ТӘБӘРІК – елдің ақылгөй, жақсы-жаманды көрген, ұзақ жасаған, қадірлі ата, әже болған кісілердің өзінен кейінгілерге берер жоралғысы. Ол ақша, зат, мал не киім түрінде болуы да мүмкін. Бұл ниетте, әлбетте, жастардың үлкендерге, үлгі боларлық адамдарға еліктеуі де көрініс табады.

ТЕҢСЕРІК –  түркілердің көне дәс­түрі. Бұрын шөп дайындағанда бай­лар жұртты үмеге шақыратын бол­ған. Кейде әр адам өз игілігіндегі жердің шабын­дығын (шөбін) «теңсерікке» береді. Яғни жігіт жалдап, шабылған шөп­тің жартысын сол адам  (шөпті шап­қан адам) алатын болған. Жалданған адам шөпті мезгілінде шауып, шөмеле­леп береді. Жер иесі келісім бойынша тиісті үлесін бөледі немесе соған лайық­тап мал да беретін болған. «Теңсерік» дәс­түріне екі жақ та адал істеп, әділ бө­луге тырысқан.

Құрметті оқырман!

Газетіміздің алдағы бірнеше санында қазақтың әдет-ғұрып ишараларын бөлім-бөлімімен назарларыңызға ұсынатын боламыз.

Жарияланған сөздерге қатысты айтар ой, қосар пікірлеріңіз бен ұсыныстарыңыз болса, хабарласа жүріңіздер!

Байланыс телефоны: 8 /727/ 3 888 062