Құрбан айт – құтты мереке

ҚҰРБАННЫҢ ХИКМЕТI
Қоғамда әл-әуқаты жоғары байлар және орта жағдайдағы адамдармен қатар жылдар бойы ет жемей, ашқұрсақ болып ғұмыр кешетiн қаншама сiңiрi шыққан кедейлер бар. Көбiне мұндай адамдар ала­қанын жаюға арланып, ешкiмнен көмек сұрай қоймайды. Құрбан айт мейрамы осындай жоқ-жiтiктер үшiн Алланың жаса­ған шарапаты болып табылады. Құрбан айттағы илаһи жарылқаумен жоқ-жiтiктер­дiң көңiлдерi райланып, қоғамның байлы­ғын бiрге бөлiседi. Бұл әлеуметте әдiлет­тiлiктiң сақталып, адамдардың бiр-бiрiне деген құрметi мен сүйiспеншiлiгiн арт­тырады.
Бұл күнi мұсылмандардың жүрегiнде достық, бауыр­машылдық, сүйiспеншiлiк, өз­ара құрмет, шер бөлiсу, бiр-бiрiне қол ұшын беру секiлдi сезiмдерi атқақтап тұ­рады. Бұл күнi жеккөрушiлiк сезiм су­алып, өшпен­дiлiктiң тасы ерiп сала бередi. Ұлы Жарату­шының ризашылығы үшiн ша­лынған құрбанның қаны адам­дардың жүрегiндегi кiр-қоқыс пен көңiлiндегi пен­делiктiң сыңғырын жуып-шайып, оның орнына сүйiс­пеншiлiктiң гүлi қауыз жара­ды.
ҚҰРБАН ШАЛУДЫҢ ШАРТТАРЫ
Пай­ғам­барымыз (с.а.у)-ның хадис-шарифтерiнде «Құрбан шалыңыз. Өйткенi бұл – бабаңыз Ибрахим­нiң сүннетi. Жағдайы түзелген шақта (дiни өлшем бойынша бай болған кезi­ңiзде) құрбан шалмаған адам, бiздiң маңайымыз­ға (намазхандарымызға, мешiттерiмiзге) жақында­масын» деген.
Әрбiр муким (бiр жерде тұрақты тұру­шы) дiни өлшем бойынша ынсап мөл­шерiнде материалдық жағдайы болса, құрбан шалуға мiндеттi болып табылады. Имам Мұхаммед секiлдi ғалымдардың көзқарасы бойынша құрбан шалу үшiн ақыл есi бүтiн болуы және балиғат жасына толуы шарт болғанмен, Имам Ағзам мен Имам Юсуфтың пiкiрiнше, бұл екi шартсыз да қамқоршылар олардың атынан құрбан шала алады. Құрбан шалудағы материал­дық ын­сап мөлшерi, пiтiр садақасын беруi тиiс материалдық жағдаймен мөл­шерлес болып табылады (екi жүз дирхем күмiс мөл­шерiнде мүлкi болса). Құрбандағы материалдық жағ­дайдың ынсап мөлшерiн­де болуы, зекет берудегi материалдық жағ­дайдың бiр жыл уақыттың өтуiмен өлшен­бейдi. Бiр мұсылман кедей болып, дәл құрбан шалу уақытында материалдық жағдайы түзелген болса, оған құрбан шалу уажiп саналады. Керiсiнше, ма­териалдық жағдайы жақсы бiр мұсыл­манның құрбан шалар сәтте материалдық жағдайы күрт төмендеп кеткен болса, ол мұсылманға құрбан шалу уажiп болмайды.
Жоғарыдағы айтылған екiншi хадис-шарифке қарағанда материалдық жағдайы түзелген мұсылман себепсiзден-себепсiз құрбан шалмаған болса, оның жағдайы ауыр екендiгi айтылады. Сондықтан ынсап жағдайы бар әрбiр мұсылманның құрбан шалуы аса маңызды.
ҚҰРБАНДЫҚ ШАЛУ – БЕРЕКЕТКЕ СЕБЕП
Айт күндері құрбан шалу – ғибадат. Ал құрбандық шалудағы ең маңызды жайт оны – Аллаға арнап сою. Ниеттің адалдығы жай ғана істің өзін ғибадатқа айналдырады. Құрбандыққа шалынған мал – Жаратушы­ның берген ризығы болғандықтан, етін сол жанұя мүшелерімен қоса, кедей-кепшіктер де жейді. Күнделікті өмірде жағдайы тым нашар адамдардың бар екенін ұмытпаған жөн. Мұсылман ғалымдардың айтуынша, шалынған құрбанның етінен жеу – мұстахап, мұқтаж жандарға үлестіру – уәжіп. Имам Ғазали өз шығарма­ларының бiрiнде саха­балардың жеткiзуiмен: «Ұлы Жаратушыға жасалған тiлектiң қабыл болатын төрт күнi бар дейді. Олар: Жұма күнi, Арафа күнi, Құрбан айттың бiрiншi күнi және Пiтiр-садақа таратылған күн». Иншалла, Хақ-Тағаланың назарындағы барша мұсылман қауымының тiлегi қабыл болып, Құрбан айт мерекесiнiң сауабын иеленiп, бұл дүниеде һәм ақырет күнi иманы берiк, жүзi жарық бола берсiн деп тiлеймiз.