Мейрам ҚАБДРАХМАНҰЛЫ, сарапшы-маман:
– Кезінде кеңестік жүйеде шенеуніктер бір ғана баласы үшін емес, жиған-терген байлығы үшін де жауап берді. Мысалы, ол кездері бір басылым бетінде қандай да бір шенеуніктің «мы­нанша жиғаны бар екен» деген ақпарат жарияланса, оны дереу мем­лекеттік тексеруге алатын. Бұл қаржыны ол қайдан алды, мем­лекеттің қазынасын жымқырған жоқ па, осының барлығы қатаң електен өткізілетін-ді. Сондай-ақ ол тұстары баласы үшін әкесінің жүзі қызарған, әкесі қызметтен шеттетілген, заң алдында ата-анасы жауап берген жайттар да кездесті. Қазір де біз үшін толық сондай әдіс-тәсілге көшудің, әрине, аса қажеті бола қоймас. Дегенмен өркениетті қоғамға ұмтылған мемлекет ретінде шенеу­ніктерге белгілі бір жауапкершілік жүктелгені жөн. Олай етпесек, расымен де, ата-анасының лауазымын пайдаланып, шенеу­­нік­тер­дің балаларының кеудемсоқтанып жүргені бар­шылық. Ендеше, бұған бір мемлекеттік қадағалау қажет. Тоқтам мен тыйымнан сана­лы тәрбиенің бастау алатынын ескерсек, мұндай тыйымның артықтығы болмайды.

Аймара ТІЛЕУКИНА, әлеуметтанушы:
– Шенеуніктердің азаматтық парызы халық үшін қызмет ету екенін ескер­сек, сол шенді-шенеуніктердің ел алдындағы жауапкершілігін арттыру үшін мұндай шара бізге керек. Баласының істеген әрекеті әкелерінің қызметіне әсер етпесін десе, ол шенеуніктің баласы еліміздің заңына бағынуы тиіс. Мәсе­лен, жүргізуші куәлігі жоқ болса да көлік тізгінін ұстайтындар да сол шенеу­нік­тердің балалары, әкесінің мансабына сеніп әртүрлі шектен тыс әрекеттерге баратындардың да бір парасы сол шенеунік мырзалардың бала­лары. Мен бір мысал айтайын, Швеция заңдарында шенеуніктердің өздеріне арналған белгілі бір пункттер бар. Егер қылмыс жасаушы немесе қылмысты ұйым­дас­ты­рушы белгілі бір лауазымды қызметтегі тұлғаның баласы тіпті туысы болса, оған тағылар айып та бөлек. Ол елде баласымен қоса әкесі де жауапқа тар­тылады, баласы қылмыс жасағаны үшін әкесі қызметінен алы­нады, шенінен айырылады. Сондықтан бізде де мұндай бір шаралар болуы қажет. Олай ет­песек, біздің шенеуніктердің балалары қоғамның, әлеуметтің алдындағы жауап­кершіліктерін тасада қалдырып жататыны жасырын емес.