Бүгін

Кеше

Мұхтар ҚҰЛ-МҰХАММЕД, ҚР мәдениет министрі:

Мәдени мұрамызды дүниенің төрт бұрышынан жинап алдық

– «Мәдени мұра» аясында тұңғыш рет «Қазақтың 1000 әні», «Қазақтың 1000 күйі» атты жобаны жүзеге асыр­дық. Әсілінде, уақыт өткен сайын ха­лық мұрасы халық санасынан өше бастайды. Өйткені оны жаңа құнды­лық­тар ысырып шығарады. Ал біз мәдени мұрамыз­ды солай біржола ұмытылып кетпей тұрғанда дүниенің төрт бұрышынан жинап алдық. Ол мұ­ра­ларымыз Қазақстаннан ғана жинал­ған жоқ, Моңғолия, Қытай, Иран, Ре­сей, Өзбек­стан елдеріндегі ағайын­дарымыздың музыкалық мұрасын жинаудың нәтижесінде жүзеге асты.

«Мәдени мұра» жобасының ар­қа­сын­да тарихымызды да түгендей бастадық. Қазақтың тарихы кімдер­мен байланысты? Ең алдымен, Қытаймен байланысты еді, ал Кеңес Одағы кезінде ол тарих біз үшін жабық болды. Иран тарихымен де мыңжылдық байланысымыз бар болатын, ол ел де біз үшін жабық болып келді. Үндістандағы қазақ тарихына қатысты дүниелерге де қолымыз енді жетіп отыр. Мәдени байланыстың нәтижесінде қазақ тарихына қатысты дүниелер жинала бастады. Мәселен, Қазақстанға 5 мыңнан астам артефак пен құнды құжаттардың көшірмелері келді. Бұл қазақ тарихын қайта жазуға, ақиқат шындық тұрғысынан жазуға, бодан­дықтан ада, азаттыққа ұмтылған ұрпақтың сана-сезімін қалыптас­тыратын жаңа тарих жазуға мүмкін­дік береді.

Мырзатай ЖОЛДАСБЕКОВ, Президенттік мәдениет орталығының директоры:

Бұл – ұлтымыздың рухани түрде қайта жаңғыруының бір көрінісі

– Халқымыздың тарихи тұрпатынан көз жазыңқырап, ақырында тіпті тілінен де ажырап қала жаздағанына соңғы үш ға­сыр­да ұлттық тарихтың тәлкекке ұшыраған­дығы себепкер болды. Міне, осы олқылық­тардың орнын толтыруда «Мәдени мұра» бағдарламасының алып отырған орны ересен.

«Мәдени мұра» – қазақ зиялылары мен интеллигенциясының талай ғасыр арман­дап жеткен дүниесі, ұлтымыздың рухани түрде қайта жаңғыруының бір көрінісі. Бірінші кезеңде тарихи мұраларымыз жи­нақ­талса, екінші кезеңде сол мұралар халық­тың игілігіне айнала бастады. Мәдени мұраны зерделеудің біртұтас жүйесі қалыптасты. Көптеген жұмыс тындырылды. Мысалы, 100 томдық «Бабалар сөзінің» 50 томдығы, «Әлем әдебиеті кітапханасы», «Қазақ философиясының» 16 томдығы, «Әлем­дік философиялық мұраның» 18 томдығы, «Қазақ өнерінің» 2 томдығы және басқа да кітаптар оқырманның қолына тиіп, «Баласағұн» қалашығы, Отырар, Орхон ескерткіштерінің толық атласы жасалды. Бұл – әрине, үлкен жетістік.