Тұтынушының өз құқығын білуі маңызды

Тұтынушының өз құқығын білуі маңызды

Елімізде тұтыншы құқығы күнде бұзылады десек те болады. Өйткені біздің барлығымыз тұтынушымыз.Кез келген жерде, кез келген сәтте құқығымыз бұзылуы әбден мүмкін.
Дүкенде сапасыз азық-түлік сатылады, тұрмыстық техника екінші күні сынып қалады. Сатып алушыға дөрекі сөз айтылуы, төмен сападағы қызмет көрсетілуі мүмкін. Сатып алынған кез келген зат, мейлі йогурт немесе күрделі цифрлық тех­ника болсын, күтпеген нәрсеге тап болу тәуекелімен байланысты болады. Бұған жол бермес үшін мемлекет тұтыну­­шылардың құқықтарын қорғай­ды, сондай-ақ, сатушыларды, кәсіп­кер­лерді сатып алушыға тек сапалы өнім­дерді ғана ұсынуға мәжбүрлейді. Тұтыну­шының құқықтары әртүр­лі заң­намалық актілерде – ел Консти­ту­циясында, Азамат­тық кодексте, «Тұтыну­шылардың құқықтарын қор­ғау туралы», «Тамақ өнімдері­нің сапасы мен қауіпсіздігі туралы» заң­дар­да және басқа да нормативтік акті­лерде бекітілген. Сонымен қатар, осы заңнамалық актілер қабылдан­ғаны­мен, Қазақстанның нарықтарында сатып алушыларды алдаумен байла­ныс­ты жағдайлар азаймайды. Тұтыну­шыны қандай да бір алдау тәсілдерін немесе тауарлардың жасанды түр­лерін өз мерзімінде анықтау бойын­ша білімнің қажетті көлемімен «қару­лан­дыру» қажеттілігі туындайды. Тұтынушылардың кенеттен қайтыс болуына немесе ауыр сырқаттарға ұшы­рауына себеп болатын тамақ өнім­дері­нің жасанды түрлеріне ерекше ықыласпен назар аудару керек. Тауарлар мен қызметтерді сатып алған кезде сатушы тауардың сатып алынғанын (жұмыстың орындалға­нын, қызметтің көрсетілгенін) рас­тайтын құжатты, яғни тауарлық чек­ті, қазы­налық чекті, кассалық кіріс ордерін және басқа да құжаттарды тұтынушыға беру­ге міндетті болады. Себебі, Қа­зақ­стан аумағында ақшалай есеп айырысулар, мiндеттi түрде бақылау-касса машиналарын қолдану арқылы жүргiзiледi. Қазақстан Республикасының заңна­масында, тұтынушылардың құқық­тарын қорғау үдерісінің міндетті саты­сы ретінде дауларды қараудың сотқа дейінгі тәртібі көзделген. Бұл деге­німіз – тұтынушының құқығын бұзған сатушыға (орындаушыға) жазбаша арызбен (кінәрат-талаппен) жүгінуі, сатушының (орындаушының) заңсыз әрекеттеріне шағыммен уәкілеттік мем­лекеттік органдарға, сондай-ақ, тұтыну­шылардың қоғамдық бірлестіктеріне жүгінуі. «Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» Қазақстан Республи­касы Заңының 42-бабына сәйкес, тұты­ну­шылардың қоғамдық бірлестіктері, қауымдастықтар (одақтар) тұтыну­шы­ның өтініші, шағымы бойынша құқықтары мен заңды мүдделерін бұзу­шылықтарды жою және осы бұзу­шылықтар арқылы келтірілген залалды (зиянды) тұтынушыға ерікті түрде өтеу туралы тауарды (жұмысты, көр­сетілетін қызметті) сатушыға (дайын­даушыға, орындаушыға) кінә қоя отырып жүгінуге құқылы (назар аудары­ңыз: өз бастамасы бойынша емес, тұтынушының өтініші немесе шағы­мы бойынша ғана). Егер сатушы (дайын­даушы, орындаушы) күнтізбелік он күн ішінде кінә қоюға жауап бер­месе немесе заң бұзушылықтарды жою­­дан және келтірілген залалды (зиян­ды) ерікті түрде өтеуден бас тартса, тұты­ну­шылардың қоғамдық бірлестік­тері, қауымдастықтар (одақтар) сотқа жүгінуге құқылы. Тұтынушылардың қоғамдық бірлестіктері, қауымдастықтар (одақтар) тұтынушылар мүддесіне орай сотта қарауға жіберетін талап-арыздарға мемлекеттік баж салынбайды. Осыған орай маман ретінде тұтыну­шыларға бірнеше кеңес бергенді жөн деп санадым. Әрдайым сыпайы, мәдениетті болы­ңыз, бірақ өз құқықтарыңыздың орын­далуын қаласаңыз, табанды болыңыз. Тауарды асықпай таңдап, үйреніңіз. Оны мұқият қарап шығыңыз, таң­балама­дағы, заттаңбадағы, нұсқау­лық­тар­­дағы ақпаратты асықпай оқып шығы­­ңыз. Сапасына күмәніңіз болса, ілеспелі құжаттарды талап етіңіз. Тауардың сал­мағы мен оның құнын әдепті және сы­пайы түрде бақылап тұрыңыз. Егер дүкенде электронды сағат орнатылған болса, оны «нөлге» теңестіруді сұраңыз, бұл үшін арнайы «ыдыс» түймешігін басу керек. Таразы­да өнімнің мөлшері үшін баға, өнімнің салмағы өлшенгеннен кейін терілуін бақылаңыз. Егер сіздің ақшаңыз касса­да кем есептелген болса, дүкеннің әкім­шілігінен біреуді шақырып, одан кассаны алып тастауды талап ету керек. Қысқасы, сауатты сатып алушы болы­ңыз! Елімізде тұтынушылардың құқық­тары әдеттегі күнделікті іс болуы үшін, осы құқықтарды зерттеу, олар­ды пайдалана білу, өз-өзін қорғай білу және қажет болса достарыңызға және жақындарыңызға көмек көрсету керек. Тұтынушы өз құқықтарын неғұр­лым жақсы білетін болса, олардың мүд­делерін заңды түрде қорғап қалу мүм­кін­дігі соғұрлым көп болады. Сондықтан әрқашан өз құқығыңызды қорғай біліңіз! 

Алаш айнасы

Автор
Последние статьи автора
Кадрлық резерв. Ол қай жағдайда компанияны құтқарады, ал қашан қызметкерлерге теріс ықпал етеді?
Кадрлық резерв. Ол қай жағдайда компанияны құтқарады, ал қашан қызметкерлерге теріс ықпал етеді?
Қайтыс болған адамның заттарын сақтауға бола ма?
Қайтыс болған адамның заттарын сақтауға бола ма?
Цифра
50
50 км/ч – именно с такой средней скоростью промчался вчера по афинской трассе Вячеслав Екимов

50 км/ч – именно с такой средней скоростью промчался вчера по афинской трассе Вячеслав Екимов, чтобы завоевать серебро в велогонке с раздельным стартом.
1900
Году

Бокс был узаконен как вид спорта
2,5
ГРАММА

Масса мячика для игры в настольный теннис
5
Олимпийских колец

символизируют единство пяти континентов, хотя ни одно из них не является символом какого-то конкретного континента. Цвета колец — синий, красный, желтый, зеленый, черный, — были выбраны, как наиболее часто встречающиеся на флагах государств мира.
130
км/час

С такой скоростью летит мяч, после удара профессионального волейболиста